Duurzaamheid in de zorg
“Het bewustzijn van het belang en de voordelen van duurzaamheid in de zorg groeit enorm. Het glas is echt half vol wat mij betreft. Duurzaam denken en doen moet je niet opleggen. Juist door goede voorbeelden en initiatieven ontstaat betrokkenheid, motivatie en draagvlak. Als je om je heen kijkt kun je stellen dat duurzaamheid in de zorg inmiddels écht op de kaart staat.”
Je leest ons eerste deel van de serie ‘De staat van Duurzaamheid in de Zorg’ waarin we met experts, verantwoordelijke en thought leaders de staat van duurzaamheid en de circulaire economie gaan onderzoeken in de zorg.
Wie is Lex van Waarden?
Na 7 jaar bouwadvies bij de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) is Lex in 2019 gestart als zelfstandig ontwerper en adviseur in de zorghuisvesting. Hij werkt momenteel aan meerdere huisartspraktijken en gezondheidscentra door het hele land. Daarnaast is hij raadslid in de gemeente Hilversum (fractie GroenLinks). Zijn portefeuilles: Ruimtelijke Ordening en Duurzaamheid.
Zijn favoriete gebouw? Het Raadhuis van Hilversum. Maar minstens zo mooi: voormalig Sanatorium Zonnestraal in Hilversum, gebouwd in 1928. Licht, lucht, groen, rijksmonument. En nog steeds in gebruik als huisvesting voor zorgfuncties.
Lex profileert zich in zijn advisering met de pijlers identiteit en duurzaamheid en weet daarmee een snaar te raken. Een echte voorvechter voor duurzaamheid in een realistische, ondernemende context.
Duurzaamheid in de zorg
Duurzaamheid is een breed begrip. Naast het praktijkgebouw is ook het analyseren van de praktijkvoering van belang, daarover later meer. Wat huisvesting betreft zijn de energie eisen voor nieuwbouw stevig. Nieuwe praktijken zijn hierdoor vrijwel energieneutraal. Maar ook bij verbouwen zijn duurzame keuzes te maken. Investeren in een zuinigere verwarmingssysteem, isolatie of zonnepanelen op het dak zijn geen vreemde zaken meer voor de zorgverleners. Veel investeringen verdien je binnen een aanvaardbaar aantal jaren terug. En naast lagere energielasten leveren duurzame maatregelen vaak extra comfort op. De kunst is om bij investeringen te kijken naar de kosten en baten op langere termijn. Dan blijkt een stevige investering vaak op langere termijn juist de best betaalbare keuze.
Waarom zijn identiteit en duurzaamheid belangrijk in de zorg?
Naast duurzame huisvesting is ook nadenken een duurzame praktijkvoering is van waarde. Gescheiden afvalzameling is nog geen gemeengoed in de zorg. Daar liggen duurzame kansen. Denk alleen al aan de enorme hoeveelheid mondkapjes en handschoentjes die in dit afgelopen corona- jaar zijn gebruikt. En wat te denken van een duurzame energieleverancier, duurzame webhosting, refurbished meubilair. Veel maatregelen zijn een kleine moeite, maar hebben een grote impact. En ook leuk: steeds meer huisartsen rijden, met name in de steden, visite met elektrische fiets of auto.
Identiteit is volgens Lex net zo belangrijk als duurzaamheid. In zijn LHV-tijd introduceerde hijde LHV-Bouwprijs voor huisartspraktijken en gezondheidscentra. Wat opviel was dat veel praktijken erg op elkaar leken. Ze zaten functioneel goed in elkaar, maar een eigen identiteit was zelden te vinden. Of het nou een praktijk in Almere of Boxtel was, ze waren allemaal “veilig” ingericht: beige marmoleum, witte wanden met hier en daar een schilderijtje. En een systeemplafond.
Een gemiste kans. De identiteit van je praktijk is onderdeel van je totale beleving van je werkplek. Een ook van belang voor de patiënt. Een huisartspraktijk of ziekenhuis waar je niet op je gemak bent, is niet een plek waar je graag komt. Een ontspannen omgeving is ontzettend waardevol. Wetenschappelijk is aangetoond dat ‘healing environment’ er daadwerkelijk voor zorgt dat patiënten sneller herstellen. Wat je echter bij projecten vaak ziet is dat het interieur er uiteindelijk bij inschiet. Een nieuwe praktijk is een enorme investering, het geld is op. Maar bedenk dat je er 10, misschien wel 20 jaar rond zult lopen. Reserveer dus in je budget een deel voor het interieur. Jouw identiteit!
Green deal zorg begint zijn vruchten af te werpen
Een enorme aanjager voor duurzaamheid in de zorg is de Green Deal Duurzame Zorg op initiatief van het ministerie van VWS. Lex maakte zich er hard voor dat de LHV de Green Deal ondertekende en is ook met zijn eigen bureau aangesloten.
De Green Deal Zorg staat voor:
- terugdringen van de CO2-emissie van de zorgsector
- bevorderen van circulair werken
- terugdringen van de hoeveelheid medicijnresten in oppervlaktewater en grondwater
- het creëren van een leefomgeving in en buiten zorginstellingen die de gezondheid van iedereen bevordert.
Voor de verduurzaming in de tweedelijnszorg (ziekenhuizen, verpleeghuizen) is inmiddels door TNO een routekaart gemaakt. Ook in de eerstelijnszorg (huisartsen, gezondheidscentra) worden stappen gezet, o.a. door de LHV en NHG.
Uitdagingen voor de toekomst
Digitalisering in de zorg heeft in dit coronajaar een enorme ontwikkelsprong gemaakt. Dat zal niet meer verdwijnen volgens Lex. Maar hij verwacht niet dat de fysieke consulten verdwijnen. Voor een juiste diagnose gebruikt de zorgverlener niet alleen het hoofd en verhaal van de patiënt. Hoe iemand erbij zit in de spreekkamer, of de kleur van de huid is ook van belang voor een juiste diagnose.
Om de stijgende zorgkosten te beteugelen verschuift er steeds meer zorg van de tweedelijn naar de eerstelijn. Dat merkt Lex aan het ruimtegebrek bij huisartsen en gezondheidscentra.
Daarnaast komt de nadruk steeds meer te liggen op preventie. Dus Healing Environment is volgens Lex een blijvertje in de zorg. Zonnestraal in Hilversum is hier een prachtig voorbeeld van en zeker een bezoekje waard. Overigens is deze ontwikkeling is niet alleen in de zorg ook op de werkplek te vinden: ook in een Healthy Office zijn licht, lucht en groen enorm belangrijk.
Afvalbak is het stiefkindje van de inrichting
Grootste uitdaging bij afval is de negatieve associatie die aan afval kleeft. We gooien ons afval over onze schouder en we willen het eigenlijk niet meer zien. Dat geldt dus ook voor de afvalbak, volgens Lex het stiefkindje van de inrichting. Hij leerde ooit dat je een goede architect kunt herkennen wanneer er zelfs aandacht aan het tegelwerk in de toiletten is besteed. In die lijn kan je stellen dat je een goede interieurarchitect herkent wanneer die zelfs aandacht besteed aan de afvalbak. En wat Lex betreft, geldt dat laatste ook voor de zorgverlener: de BINBIN Globular verdient een prominente plek in iedere praktijk.
Interesse in onze Afvalbakken?
Laat het ons weten. Wij helpen je graag met een advies op maat.